Babin

Jednym z zadań edukacji z zakresu nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych jest kształtowanie twórczej i krytycznej postawy wobec rzeczywistości, umiejętności krytycznego myślenia, analizy argumentów oraz ich opisywania i uzasadniania, zapewniających podstawy do dalszego samorozwoju i dalszych sukcesów akademickich. Wiele uczelni kształcących w duchu nauk wyzwolonych oferuje więc studentom pierwszego roku zajęcia z edukacji informacyjnej i pisania esejów argumentacyjnych, których częścią są prowadzone przez bibliotekarzy ćwiczenia uczące. jak konstruować artykuły badawcze od strony naukowej, czyli jak szukać źródeł i jak je ocenić i cytować w swoich pisemnych pracach. Celem przedstawionego w artykule badania było przetestowanie zaadaptowanej na sesjach bibliotecznych metody nauczania kompetencji informacyjnych przy pomocy zasad argumentacji brytyjskiego filozofa Stephena Toulmina, by pomóc studentom w rozwijaniu zadanych tematów, ewaluacji źródeł i tworzeniu lepszych uzasadnień, wolnych od błędu konfirmacji (faworyzowania informacji potwierdzających własne przekonania i percepcje).

Brytyjskie biblioteki, archiwa i muzea angażują się w coraz większym stopniu w projekty cyfrowej ochrony (CO) swoich zbiorów, z których rosnącą część stanowią materiały elektroniczne. Większość badań poświęconych dygitalizacji i cyfrowej archiwizacji dóbr kultury koncentruje się na analizie technicznych aspektów zachowania cyfrowych obiektów, mniej uwagi poświęca się natomiast kwestiom doboru cyfrowych materiałów do zabezpieczenia. W artykule skupiono się na analizie społecznego kontekstu procesów doboru mających podlegać ochronie zasobów, a zwłaszcza identyfikacji zainteresowanych nimi w Wielkiej Brytanii podmiotów i określeniu, w jaki sposób ich role, tradycje i zakres odpowiedzialności oraz wzajemne relacje mogą wpływać na praktyki archiwizacyjne i decyzje dotyczące wybieranych treści.

Oprogramowanie filtrujące instalowane jest w bibliotekach szkół wyższych w celu monitorowania i/lub blokowania dostępu do potencjalnie obraźliwych, niewiarygodnych lub sprzecznych z prawem treści online, w tym określonych stron www, adresów IP oraz rezultatów wyszukiwań selekcjonowanych na poziomie słów kluczowych. W Stanach Zjednoczonych jest wiele uczelni akademickich aktywnie kontrolujących studentom i personelowi dostęp do Internetu, lub planujące wprowadzenie ograniczeń dostępności, mimo że nie ma wiążących przepisów wymagających od instytucji szkolnictwa wyższego filtrowania zawartości sieci www. Brakuje jednak danych nt. skali tego zjawiska i powodów dla których wprowadza się w społeczności akademickiej tego typu rozwiązania. Jako że instalowanie narzędzi zabezpieczających może utrudniać prowadzenie badań i naruszać standardy AAUP (American Association of University Professors), oraz unieważniać prawa do swobody wypowiedzi i wolności prasy, gwarantowane na mocy pierwszej poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, autorzy postanowili sprawdzić poglądy bibliotekarzy i decydentów (przedstawicieli administracji, profesury i zarządów działów IT) na używanie internetowych blokad i ich potencjalny wpływ na wolność akademicką.

W artykule przybliżono stan katalogów bibliotecznych na Ukrainie oraz uwarunkowania ich rozwoju, w tym, w perspektywie historycznej, kondycję bibliotekoznawstwa oraz pozytywne i negatywne czynniki mające wpływ na sytuację sektora bibliotecznego. Szczególną uwagę poświęcono kwestii stopniowej poprawy dostępności informacji w ukraińskich bibliotekach w ciągu ostatnich 20 lat, omawiając najważniejsze projekty w sferze katalogowania i kształcenia specjalistów bibliotecznych,w tym programy wdrażane w bibliotece Narodowego Uniwersytetu „Akademia Kijowsko-Mohylańska” (NAUKMA) – najstarszej uczelni współczesnej Ukrainy.

Zakresy obowiązków bibliotekarzy akademickich podlegają ciągłym zmianom, a do stawianych im wymagań należy w coraz większym stopniu pełnienie roli specjalistów dziedzinowych współpracujących ściśle ze środowiskiem naukowym, wspierających komunikację naukową na terenie uczelni oraz rozwój wiedzy i kompetencji związanych z rozpowszechnianiem prac naukowych. Jednym ze stojących przed nimi zadań jest też włączanie tematyki dotyczącej otwartego dostępu do danych badawczych i wyników badań do programów edukacji informacyjnej. W artykule omówiono różne strategie promocji open access (OA) i poprawy dostępności badań finansowanych ze środków publicznych oraz modele współpracy bibliotek szkół wyższych ze środowiskiem naukowym. Przedstawiono również studium przypadku średniej wielkości biblioteki akademickiej ze Stanów Zjednoczonych, skupiając się na realizowanym w niej programie szkoleń nt. OA, mającym przygotować bibliotekarzy na oficjalne uruchomienie cyfrowego repozytorium uczelni i udział akcjach promujących otwarte publikowanie.

Ruch Makerów ma coraz więcej zwolenników w sektorze edukacyjnym w Stanach Zjednoczonych (zob. babin.bn.org.pl/?p=2369), a jego założenia programowe wdrażane są w coraz większej liczbie szkół na poziomie podstawowym i średnim. Nie ma wątpliwości, że zajęcia w warsztatach typu makerspace stanowią dla uczniów ciekawe i twórcze doświadczenie, nie wiadomo jednak w jakim stopniu w czasie projektowania i majsterkowania i wymyślania nowych rozwiązań uczą się oni czegokolwiek. Making jest zbyt nowym fenomenem by zgromadzić odpowiednio duży korpus badań empirycznych, a większość istniejącej literatury pochodzi od entuzjastycznie nastawionych promotorów ruchu, autorka postanowiła wykorzystać więc dwa dobrze udokumentowane kierunki badań w psychologii i kogniwistyce, by spróbować wyjaśnić jak tworzenie prowadzi do nabywania wiedzy.

Biblioteki muszą dostosowywać się na bieżąco do nowych potrzeb użytkowników oraz zapewniać dostęp do nowych typów materiałów, a proces realizacji inicjatyw bazujących na najnowszych technologiach i związanych z wykorzystaniem nowych standardów jest nie tylko pracochłonny, ale wymaga też poświęcenia czasu na odpowiednie przeszkolenie pracowników. Większość piśmiennictwa poświęconego przekwalifikowywaniu bibliotekarzy katalogujących w formacie MARC i przygotowywaniu ich do tworzenia metadanych w innych formatach, koncentruje się na omawianiu zestawów umiejętności przydatnych w obu typach pracy, metodach rozwoju kompetencji powiązanych z katalogowaniem i typach projektów, które można przydzielać pracownikom o określonym poziomie przygotowania i na danym etapie drogi zawodowej. Autorka postanowiła wypełnić lukę w literaturze przedmiotu dotyczącą różnorodności międzypokoleniowej, omawiając związane z wiekiem różnice w stylach pracy, rozumieniu podstaw teoretycznych i komforcie obsługi nowych technologii, a także bariery utrudniające uczestnictwo w nowych, związanych z metadanymi projektach dla pracowników z różnych grup wiekowych.

Ośrodki akademickie stoją obecnie przed wieloma wyzwaniami, a jednym z nich jest konieczność demonstrowania efektywności prowadzonych programów i poprawy wyników nauczania, w tym przez wprowadzanie nowoczesnych form kształcenia. Jednym z popularnych podejść edukacyjnych jest wykorzystywanie modelu blended learning, łączącego tradycyjne metody nauki z tymi prowadzonymi zdalnie, przy pomocy nowych technologii i zasobów cyfrowych, a także wdrażanie, w coraz większym zakresie, koncepcji flipped classroom, czyli odwróconych zajęć (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164). Celem autorów był ustalenie, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, zakresu badań poświęconych pojawieniu się odwróconego nauczania i ich związków z badaniami dotyczącymi pedagogiki i poprawy rezultatów procesów edukacyjnych, określenie kluczowych aspektów paradygmatu flipped classroom mających wpływ na jego efektywność oraz identyfikacja luk w piśmiennictwie, mogąca wskazać dalsze możliwe kierunki studiów i ewaluacji.

Z inicjatywy Rosyjskiego Stowarzyszenia Bibliotecznego od 1995 r. zaczęto gromadzić odnoszące się do bibliotekarstwa dokumenty normatywne i prawne opublikowane na terenie Rosji, a następnie przenosić je na formę cyfrową i tworzyć bazę danych „Prawodawstwo Biblioteczne Rosyjskiej Federacji” (PBRF). Na podstawie analizy zgromadzonych w niej materiałów, autorka podsumowuje 20 lat rozwoju bibliotecznej legislacji w okręgach administracyjnych Rosyjskiej Federacji.

Jednym z popularnych międzynarodowych trendów w kontekście nauczania wspomaganego technologią (ang. technology enchanced learning) jest wdrażanie zasad powstałego w pierwszej połowie XX w. ruchu otwartej edukacji, przyjmującego, że wiedza jest dobrem wspólnym, a kształcenie stanowi siłę napędowa społecznego rozwoju. Efektem popularyzacji tej idei było powstawianie na całym świecie inicjatyw powiązanych z promocją otwartego oprogramowania, dostępu do otwartych zasobów edukacyjnych (OER) i otwartych repozytoriów obiektów wiedzy, a w kolejnym etapie – rozwoju otwartych praktyk edukacyjnych, których współczesną implementacją są MOOC – masowe, otwarte kursy online (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]). Fenomen ten jest przedmiotem coraz większej uwagi instytucji akademickich i środowiska naukowego, autorzy postanowili więc sprawdzić obecny stan wiedzy i badań w tym zakresie, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego MOOC z lat 2007-2013. Najważniejsze wyodrębnione w badaniu wątki wykorzystano następnie jako kryteria empirycznej analizy praktyk stosowanych w 10 uniwersyteckich kursach e-learningowych, reklamowanych jako MOOC.