Babin

Biblioteki dziedzinowe i specjalne, podobnie jak innego typu placówki biblioteczne, muszą walczyć z cięciami budżetowymi oraz przekonaniem, że jedynie generują koszty i w erze cyfrowej nie są już potrzebne. W artykule omówiono problemy wynikające z likwidowania takich bibliotek oraz losy ich unikalnych zbiorów i wyspecjalizowanych usług po zamknięciu.

Tworzenie typologii użytkowników bibliotek pomaga w rozumieniu różnic i podobieństw między poszczególnymi grupami odbiorców, jest też pomocne przy opracowywaniu programów bibliotecznych kierowanych do konkretnego adresata i ich dopasowywaniu do potrzeb i oczekiwań lokalnych społeczności. W ciągu ostatnich kilku dekad, sposoby postrzegania bibliotecznej klienteli w środowisku bibliotekarzy oraz metody gromadzenia i analizy danych na ich temat zmieniły się pod wieloma względami, m.in. w związku z rozwojem nowych technologii i pojawieniem się zaawansowanego oprogramowania statystycznego. Celem artykułu była identyfikacja, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu z lat 1980-2014 (publikacje wydane do maja 2014 r.), głównych podejść do klasyfikacji odbiorców usług bibliotecznych, a także przedyskutowanie ich specyfiki oraz mocnych i słabych stron leżących u ich podstaw teorii i założeń, zwłaszcza w kontekście bibliotek publicznych. Autor poświęca w nim szczególną uwagę wizerunkom i typom czytelników tworzonym przez samych bibliotekarzy, oraz ich porównaniu z wynikami zrealizowanego w 2014 r. duńskiego projektu poświęconego segmentacji użytkowników bibliotek z wykorzystaniem generowanych komputerowo klastrów.

Biblioteki w Stanach Zjednoczonych korzystają często z systemów wypożyczeń międzybibliotecznych i dostarczania dokumentów (Interlibrary Loan / Document Delivery – ILL/DD) w ramach różnych konsorcjów bibliotecznych, jak też z systemu płatnych usług (ILL Fee Management – IFM) OCLC i katalogu WorldCat oraz ze świadczącego podobne usługi niemieckiego centralnego katalogu online KVC (Karlsruhe Virtual Catalogue). KVC przydatny jest też dla bibliotek europejskich, które nie włączyły danych o swoich zbiorach do systemu OCLC, np. umożliwia on wyszukiwanie w bazach niemieckich księgarń Amazon.de i Abebooks.de. Autor – pracownik Biblioteki Uniwersytetu Notre Dame (Indiana, USA), na podstawie własnych doświadczeń, omawia procedury, sukcesy i trudności związane z pozyskiwaniem przez amerykańskich bibliotekarzy tekstów dokumentów zamawianych z bibliotek zagranicznych.

Biblioteka Brytyjska zaczęła wydawać brytyjską bibliografię narodową (BNB) jako Linked Open Data (LOD) w lipcu 2011 r. W artykule opisano prace związane z tworzeniem BNB w tej formie, ze szczególnym uwzględnieniem wizualizacji rekordów w modelu RDF (Resource Description Network) oraz przebiegu technicznego procesu konwersji danych bibliograficznych w formacie MARC 21 na Linked Data, z wykorzystaniem istniejących zasobów. Przedstawiono również założenia i cele tego projektu, wyzwania i korzyści związane z jego realizacją, dotychczas osiągnięte rezultaty oraz plany na przyszłość.

Uniwersytet stanowy Kansas (University of Kansas –KU) kształci ok. 28 tys. studentów i zatrudnia 5300 personelu. Od 2009 r. zarządzają nim nowe władze, których celem jest m.in. utrzymanie dotychczasowej liczby osób na studiach licencjackich, zachęcenie podobnego jak dotąd ich odsetka do kontynuowania nauki na studiach magisterskich i doktoranckich, obniżenie kosztów działalności, zwiększenie efektywności nauczania i uznania ze strony miejscowej społeczności. W ramach programu „Zmiany prowadzące do doskonałości” (Changing for Excellence) powołano grupę roboczą analizującą pracę wszystkich jednostek administracyjnych, w tym biblioteki.

Mimo stałego rozwoju usług e-administracji i wzrostu ich zakresu i złożoności, istnieje nadal duża liczba obywateli, dla których z wielu różnych względów (brak wiedzy, umiejętności, słaby dostęp do technologii sieciowych i in.) serwisy te pozostają niedostępne. Szukając możliwości realizacji swoich potrzeb w nowym, elektronicznym systemie, osoby wykluczone cyfrowo korzystają często z pomocy pośredników informacji, takich jak biblioteki i inne instytucje sektora publicznego. Również władze, w coraz większym stopniu, polegają na bibliotekach jako ośrodkach mających zapewniać mieszkańcom pierwszy punkt dostępu do e-administracji oraz odpowiednie szkolenia i wsparcie informacyjne i techniczne (por. BABIN 2008/2/129, BABIN 2010/3/183). W artykule przedstawiono wyniki badania poświęconego analizie achowań informacyjnych i ich wpływu na poziom wykorzystania sieciowych usług organów administracyjnych, identyfikacji barier w przepływie istotnych społecznie informacji oraz określeniu interakcji między placówkami bibliotecznymi i agencjami rządowymi w kontekście teorii światów informacyjnych i badań nad cyfrową integracją. Celem nadrzędnym projektu było zaprojektowanie na tej podstawie zasobu online dla bibliotekarzy świadczących dla swoich użytkowników usługi związane z e-administracją.

Mianem lokalnych (społecznych) portali informacyjnych (ang. community information portals) w artykule określa się serwisy internetowe dostarczające informacje ważne dla danego regionu i jego mieszkańców, i zapewniające m.in. dostęp do bieżących, aktualnych wiadomości nt. ochrony zdrowia, możliwości uzyskania wsparcia finansowego, mieszkalnictwa, transportu, edukacji, opieki nad dziećmi, urzędów wszystkich szczebli, jak również lokalnej oferty kulturalnej i rozrywkowej. W wielu krajach takie serwisy są prowadzone przez biblioteki publiczne, a działalność ta stanowi przedłużenie ich dotychczasowej misji informacyjnej. Portale tego typu ułatwiają dostęp do danych z różnych źródeł, gromadząc je i prezentując w zorganizowany sposób, muszą więc być odpowiednio zaprojektowane i łatwe w obsłudze. Autorzy prezentują wyniki przeglądu piśmiennictwa poświęconego takim zasobom, a następnie badania ich użyteczności i przydatności, na przykładzie wybranych stron australijskich.

Krótko omówiono przykłady działalności dobroczynnej osób prywatnych, stowarzyszeń i organizacji w przedrewolucyjnej Rosji, poświęcone wspieraniu instytucji kultury, ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw na rzecz bibliotek, a następnie przedyskutowano współczesne problemy związane ze zdobywaniem środków dla tych placówek. Zmniejszenie finansowania sektora kultury powoduje, że również obecnie fundraising, czyli w tym przypadku poszukiwanie i pozyskiwanie dodatkowych funduszy na cele statutowe bibliotek oraz realizowane przez nie programy staje się sprawą priorytetową. Autorka przedstawia różnorodne działania sprzyjające pozyskiwaniu pieniędzy przez biblioteki oraz szereg zagadnień związanych ze współczesnym sponsoringiem, z którymi należy zapoznać rosyjskich studentów wydziałów bibliotekarskich.

Rekordy elektroniczne definiuje się w Chinach jako rekordy tworzone w środowisku cyfrowym, przy użyciu cyfrowych narzędzi, istniejące w formie cyfrowej, zależne przy odtwarzaniu i przetwarzaniu od cyfrowych urządzeń, i możliwe do przesyłania w sieciach komunikacyjnych. Część tych zasobów stanowią elektroniczne rekordy archiwalne (ERA), które ze względu na swoją wartość użytkową i informacyjną należy objąć długotrwałą archiwizacją. Ich wieczyste zachowanie i ochrona, wraz z możliwością udostępniania jest, na mocy chińskiej ustawy o archiwach, zadaniem różnego typu instytucji działających na poziomie prowincji i mniejszych regionów administracyjnych. W artykule przedstawiono wyniki pierwszego badania analizującego bieżący status oraz zasięg i zakres tematyczny archiwizacji ERA na terenie Chińskiej Republiki Ludowej (Chin kontynentalnych).

Autorki przedstawiają w formie subiektywnego felietonu swoje wrażenia z konferencji Complicity-Berliner Gazette 2013. Gazeta Berlińska (Berliner Gazette) – magazyn internetowy poświęcony dziennikarstwu, sztuce i nauce, organizuje od lat sympozja i seminaria dotyczące kultury mediów. Każdego roku wybiera też temat priorytetowy. Konferencja Complicity z 7-9 listopada 2013 zapoczątkowała przewodni temat dla 2014 roku. Zorganizowano ją w berlińskim Supermarktcie – centrum warsztatowo-konferencyjnym powstałym w budynku dawnego supermarketu. Na wydarzenie to przybyło z różnych miast Niemiec i Europy około 50 artystów, dziennikarzy, hakerów, kulturoznawców, socjologów, prawników i bibliotekarzy.