Babin

Folksonomie postrzegane są często w piśmiennictwie naukowym jako potencjalnie alternatywna wobec formalnego opisu metoda organizacji i indeksowania dużych zasobów informacyjnych; przeprowadzono też wiele badań porównujących skuteczność, precyzyjność i zgodność języka naturalnego i słowników kontrolowanych (zob. BABIN [1], [2], [3]), w tym m.in. języka haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu (LCSH) (por. BABIN 2010/2/115), jako narzędzi dostępu rzeczowego do różnego typu źródeł online. Autorzy postanowili przeanalizować semantyczne relacje między społecznymi tagami i hasłami LCSH, w dwóch nowych kontekstach: dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) i dwujęzycznego środowiska (angielski i chiński), sprawdzając odniesienia między formalnymi i nieformalnymi znacznikami używanymi do opisu książek BIN, różnice między oznaczeniami w obu językach, oraz stopień, w jakim tagi i hasła LSCH się uzupełniają.

W tekście omówiono jedną z części dużego projektu badawczego poświęconego identyfikacji problemów związanych ze stosowaniem obecnych, bazujących na słownikach kontrolowanych, systemów organizacji wiedzy (SOW), do indeksowania zasobów sieciowych, zwłaszcza w kontekście takich źródeł, jak portale tematyczne typu subject gateway (selekcjonowane, dziedzinowe przewodniki po zasobach Internetu) i katalogi najlepszych stron internetowych. Długi proces rewizji tradycyjnych SOW sprawia, że odzwierciedlają one szybkich zmian zachodzących w środowisku sieciowym, a tworzący je profesjonaliści nie są w stanie uwzględniać na bieżąco intuicyjnie wyrażanych, aktualnych potrzeb osób korzystających z omawianego typu serwisów. W celu dokładnego określenia takich potrzeb, autorka przeanalizowała społeczne klasyfikacje (generowane przez użytkowników, niekontrolowane słowniki), sprawdzając ich przydatność jako narzędzi opisu i wyszukiwania dokumentów sieciowych, i jako dodatkowych (poza tworzonymi przez specjalistów), punktów dostępu do źródeł online. Szczególną uwagę poświęcono badaniu cech i wzorów tagów, wykorzystując do identyfikacji bibliograficznych atrybutów tych znaczników konceptualny model FRBR.

Procentowy udział użytkowników Internetu z językiem angielskim jako macierzystym systematycznie maleje (2004 r. – 35,9%; 2010 – 27,3%), a zwiększa się liczba użytkowników nieanglojęzycznych oraz zróżnicowanie językowe i rodzaje publikacji dostępnych elektronicznie. Dla bibliotek coraz większym wyzwaniem staje się zdalne udostępnianie cyfrowej informacji multimedialnej społeczności wielojęzycznej i wielokulturowej. Identyfikacji dokumentów służą przede wszystkim metadane i różne formy opracowania rzeczowego. W krajach dwujęzycznych udostępnia się niekiedy, jak np. w katalogu biblioteki narodowej Québecu (interfejs w systemie bibliotecznym IRIS), 2 wersje językowe opisu bibliograficznego. Jednak chociaż już od 2003 r. UNESCO alarmowało, o konieczności zapewnienia wszystkim dostępu do całości światowego dziedzictwa kulturowego, zwracając uwagę na misję bibliotek w tym zakresie, dotychczas zrobiono niewiele w tym kierunku. W artykule omówiono niektóre międzynarodowe projekty stanowiące próby radzenia sobie z problemem wielojęzyczności w środowisku elektronicznym.

Od lat 70. XX w. na uniwersytetach w St. Zjednoczonych nastąpił szybki rozwój programów interdyscyplinarnych, uwarunkowany nowymi tendencjami w nauce, zapotrzebowaniem społecznym i kryzysem ekonomicznym. Trendów tych nie odzwierciedlają jednak zarówno struktury wydziałowe uczelni jak i dostosowane do nich sposoby organizacji gromadzenia zbiorów i opracowania dokumentów. Autorzy artykułu próbują ustalić, czy i w jakim zakresie wydawcy i dostawcy piśmiennictwa naukowego o charakterze interdyscyplinarnym wychodzą naprzeciw nowym tendencjom, ułatwiając dotarcie do swoich publikacji przez odpowiednie opracowanie rzeczowe informacji bibliograficznej, jaką zamieszczają w swoich katalogach i bazach.

Cyfrowe dokumenty graficzne i audiowizualne (rysunki, mapy, zdjęcia, pliki audio, wideo) to coraz popularniejsza wśród użytkowników część zbiorów instytucji kultury. Zapewnienie odpowiedniej identyfikacji i łatwego wyszukiwania tego typu materiałów jest zadaniem złożonym, które dodatkowo komplikuje się gdy zbiory te są wielojęzyczne. W artykule omówiono wyniki pierwszej fazy projektu badawczego mającego na celu opracowanie dwujęzycznej (angielsko-francuskiej) taksonomii do opisu obrazów cyfrowych (OC). W jej ramach dokonano przeglądu stosowanych obecnie standardów i praktyk indeksowania, by ocenić w jakim zakresie można je wykorzystać przy rozwoju nowego słownika.

W artykule dokonano konceptualnej analizy specyfiki i przyczyn dezaktualizowania się przyznawanych w ramach opisu bibliograficznego haseł przedmiotowych. Odwołując się do prac Roberta Fairthorne’a i autorów zajmujących się społecznymi i lingwistycznymi uwarunkowaniami systemów kategoryzacji oraz licznych przykładów językowych, wyjaśniono nieuchronny charakter tego zjawiska, przeanalizowano też specyfikę pracy bibliotekarzy związaną z rzeczowym opracowaniem i klasyfikacją dokumentów i przedyskutowano wyzwania związane z doborem właściwej terminologii przy opisie dokumentów i zapewnieniem użyteczności kontrolowanych słowników przez dłuższy okres czasu.