Babin

Po wielkim krachu na globalnych rynkach finansowych w 2007 r., model otwartego dostępu zaczęto postrzegać jako jedną z możliwych odpowiedzi na cięcia budżetowe i nieustannie rosnące ceny subskrypcji czasopism oraz kryzys w sferze komunikacji naukowej. Również w środowisku bibliotekarskim wzrosła aprobata dla otwartych systemów, polityki wolnego dostępu do informacji, nowych standardów współoperatywności i wymiany danych oraz koncepcji komunikacji bazującej na ideach sieci 2.0, a w czasopismach z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej ukazało się w ciągu kolejnych kilku lat dużo publikacji poświęconych kwestiom open access (OA). W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa na ten temat, pochodzącego z lat 2008-2009, koncentrując się w nim na literaturze dotyczącej czasopism i zasobów elektronicznych.

Sporządzanie charakterystyk produkcji naukowej poszczególnych państw pomaga zobrazować specyfikę ich działalności badawczej, preferencje lokalnych środowisk naukowych i krajowe strategie informacyjne. Jedną z metod tworzenia takich narodowych profili jest bibliometryczne badanie wzorów publikacji wg dziedzin nauki – wyodrębnia się na tej podstawie podstawowe modele publikowania typowe dla określonych regionów świata. W artykule zreferowano wyniki projektu, w którym wykorzystano podobne podejście by określić tendencje dotyczące najpopularniejszych typów publikowanych dokumentów dla określonych krajów i regionów.

Badania nad czytelnością tekstów naukowych (stopniem ich zrozumiałości dla potencjalnego czytelnika) prowadzone są od lat 20. ubiegłego wieku, a ich wyniki wykorzystuje się do oceny publikacji z wielu dziedzin wiedzy (od medycyny po matematykę). W artykule przedstawiono wyniki analizy treści 260 tys. abstraktów artykułów z 22 dyscyplin, pochodzących z 5 najczęściej cytowanych instytucji naukowych świata, z lat 2000-2009. Do wyliczenia poziomu trudności tych tekstów wykorzystano indeks czytelności Flescha (FRE), a następnie próbowano ustalić zmiany stopnia ich przystępności w ciągu badanego okresu oraz korelację między czytelnością abstraktów a ich miarą oddziaływania naukowego.

Środowisko biblioteczne w Stanach Zjednoczonych musi mierzyć się z fatalną sytuacją finansową, spowodowaną najgorszą od l. 30 ubiegłego wieku recesją gospodarczą i związanymi z tym cięciami wydatków na cele publiczne. W artykule zarysowano splot czynników, które doprowadziły, wg autora, w 2007 r. do wybuchu kryzysu, omówiono też wyniki dwóch sondaży przeprowadzonych wśród instytucji członkowskich ARL (Stowarzyszenia Bibliotek Naukowych) w latach fiskalnych 2008-2009 i 2009-2010 oraz podobnych badań innych organizacji bibliotecznych, mających na celu sprawdzenie wpływu globalnego załamania rynków finansowych na kondycję bibliotek i wydawnictw naukowych. Przedstawiono następnie prognozy dotyczące niezbędnych, adaptacyjnych transformacji, jakie muszą przejść biblioteki, by zabezpieczyć swój byt w przyszłości.

W badaniach dotyczących prognozowania i tłumaczenia indywidualnych zachowań użytkowników wobec nowych rozwiązań technologicznych wykorzystuje się powszechnie teorie i modele akceptacji technologii. Artykuł zawiera prezentację części wyników projektu badawczego, poświęconego analizie czynników wpływających na akceptację i wykorzystanie otwartych repozytoriów i modelu open access na państwowych uczelniach w Tanzanii.