Babin

Wykorzystanie open source hardware (OSH) czyli sprzętu komputerowego i elektronicznego tworzonego na bazie otwartych projektów, na takich samych zasadach jak wolne oprogramowanie, może pozwolić bibliotekom na szybkie i tanie opracowanie prototypowych narzędzi elektronicznych skomunikowanych z komputerami i zintegrowanymi systemami bibliotecznymi, i umożliwiających automatyzację prostych, powtarzalnych czynności bibliotecznych oraz uproszczenie wielu czasochłonnych procedur. W artykule zaprezentowano coraz bardziej popularną na świecie platformę OSH – Arduino, omawiając szczegółowo jej fizyczne komponenty, charakterystykę środowiska programistycznego i zakres zastosowań oraz sposób implementacji tego systemu w bibliotece Brock University (St. Catharines, Kanada), przy realizacji dwóch odrębnych projektów mających ułatwić gromadzenie i analizę danych statystycznych.

W artykule przedstawiono wyniki badania poświęconego ocenie dwóch zintegrowanych systemów bibliotecznych (ZSB) o otwartym kodzie źródłowym: Koha i ABCD (rodzina ISIS), a w szczególności – porównaniu ich charakterystyki oraz analizie funkcjonalności ich modułów katalogowania i cech „katalogów bibliotecznych nowej generacji”, a także innych ważnych funkcji elementów oprogramowania, obsługujących poszczególne procesy biblioteczne, w celu ułatwienia bibliotekom przygotowującym się do migracji na aplikacje udostępnianie na zasadach open source wyboru odpowiedniego systemu. Przybliżono również zalety i korzyści związane z przejściem na otwarte ZSB.

W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone badaniom funkcjonalności i wykorzystania w środowisku bibliotecznym oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym oraz udostępnianych na wolnej licencji zintegrowanych systemów bibliotecznych i systemów zarządzania biblioteką (OZSB), a następnie przedstawiono wyniki szczegółowej ewaluacji dwóch popularnych OZSB przeprowadzonej w celu ułatwienia bibliotekarzom wyboru programu jak najlepiej dopasowanego do potrzeb ich biblioteki i identyfikacji czynników, jakie należy uwzględnić przy podejmowaniu takiej decyzji. Zaprezentowana jakościowa i ilościowa analiza porównawcza dotyczy systemów Koha (3.2.4) i NewGenLib (3.0) (por. babin.bn.org.pl/?p=1714)

Biblioteka Jabok – Wyższej Szkoły Zawodowej Pedagogiki Społecznej i Teologii w Pradze, oprócz studentów i naukowców uczelni macierzystej obsługuje też wszystkie osoby zainteresowane jej księgozbiorem bądź usługami. Biblioteka ta zainstalowała u siebie zintegrowany system biblioteczny Evergreen o otwartym kodzie źródłowym, udostępniany na licencji GNU General Public License. Jest to bardzo nowoczesne oprogramowanie, z szeroką ofertą funkcji i usług dostosowanych do pracy w ramach sieci i konsorcjów bibliotecznych. Pierwszą jego wersję wdrożono w 2006 r. w konsorcjum bibliotek publicznych stanu Georgia, a obecnie korzystają z niego setki bibliotek, głównie w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie, a także w kilku innych krajach, np. w Indiach i Chinach (zob. BABIN 2010/1/55)

W artykule przybliżono charakterystykę oraz zalety jednego z coraz popularniejszych (głównie w krajach rozwijających się), darmowego, otwartego zintegrowanego systemu bibliotecznego (ZSB). NewGenLib rozwijany jest od 2005 r. przez Verus Solutions Pvt Ltd, we współpracy z Kesavan Institute of Information and Knowledge Management (Indie). Początkowo rozpowszechniano go jako oprogramowanie własnościowe i implementowano z powodzeniem jako podstawowy ZSB w wielu dużych indyjskich bibliotekach. W 2008 r. jego wersja 2.1 została opublikowana na zasadach open source, na licencji GNU GPL, a program wkrótce zyskał wielu użytkowników w krajach Azji Południowo Wschodniej, Afryki i Bliskiego Wschodu. Jest to projekt aktywny, wersja 3.0 pojawiła się we wrześniu 2011 r., od tej pory też regularnie wypuszczane są nowe aktualizacje i dodatki – obecna edycja dostępna jest na telefony komórkowe i tablety z systemem operacyjnym Android 2.1.

Realizacja projektów budowy cyfrowych repozytoriów i cyfrowych bibliotek dla materiałów w różnych formatach wiąże się z koniecznością stałego nadążania za szybko postępującymi zmianami sprzętu i oprogramowania, w celu zapewnienia w dalszej perspektywie czasowej stabilności, dostępności i możliwości przeszukiwania takich zasobów. Do zarządzania cyfrowymi treściami wykorzystuje się w bibliotekach i centrach archiwizacyjnych zarówno oprogramowanie komercyjne, jak i systemy o otwartym kodzie źródłowym. W artykule skupiono się na omówieniu wyników ewaluacji funkcjonalności dostępnych obecnie na rynku platform dla bibliotek cyfrowych, rozprowadzanych na licencji open source (OSBC), pod kątem oferowanego przez nich wsparcia dla cyfrowej ochrony (CO).

Tematyka dotycząca narzędzi i strategii zarządzania treścią pojawia się regularnie na łamach Ariadne (kwartalnik online poświęcony sieciowym technologiom i zasobom cyfrowym, wydawany od 1996 r. przez UKOLN) od początku istnienia tego czasopisma i jest w nim dyskutowana w najrozmaitszych kontekstach, jednak samo pismo, przez ponad 15 lat – do wydania 68 numeru (marzec 2012 r.), ukazywało się na  ręcznie kodowanej stronie internetowej, ze statycznymi plikami HTML, a jego artykuły nie były nigdy wcześniej importowane do systemu zarządzania treścią (CMS). W tekście omówiono kryteria i proces wyboru opartego na bazach danych CMS dla tego serwisu oraz proces migracji całej zawartości archiwalnych numerów Ariadne (ponad 1600 artykułow) na platformę Drupal o otwartym kodzie źródłowym.

W artykule omówiono doświadczenia związane z automatyzacją podstawowych funkcji i usług biblioteki Adeyemi College of Education (ACE) w Nigerii i procesem implementacji zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha o otwartym kodzie źródłowym (por. BABIN 2009/3/212, BABIN 2010/4/257). Zreferowano m,in. wymagania stawiane nowemu systemowi, czynniki, które zdecydowały o wyborze wolnego oprogramowania Koha (wersja 3.0.1) i wyzwania, z którymi musiano się zmierzyć w trakcie jego adaptacji.

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

Jednymi z czynników warunkujących akceptację danego oprogramowania przez użytkowników jest poziom ich zadowolenia z tego produktu oraz to, jak postrzegają jego użyteczność. W przypadku oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym (OSS), dzięki brakowi fizycznych i własnościowych ograniczeń, użytkownicy z całego świata mają możliwość interakcji z tego typu aplikacjami, a darmowy dostęp pozwalający na korzystanie z nich rzeszom internatów daje szanse na rozwój i ulepszanie takich programów zgodnie z wymaganiami odbiorców. W artykule przedstawiono wyniki badania analizującego jak twórcy OSS reagują na sugestie i uwagi użytkowników i czy konsultują się z profesjonalnymi ekspertami ds. użyteczności, by poprawiać swoje projekty.