Babin

Już w latach 70. XX w., w literaturze fachowej zaczęto analizować problem obaw i negatywnych emocji studentów dotyczących korzystania z biblioteki i związanej z tym możliwości ujawnienia ich braku wiedzy i kompetencji informacyjnych (ang. library anxiety), a rozwój technologii przyczynił się do nasilenia tego zjawiska (zob. BABIN 1999/4/244, BABIN 1999/4/245, BABIN 2004/3/4/209, BABIN 2009/2/145). Autorka – członkini kadry zarządzającej Biblioteki Prawniczej Uniwersytetu Nowego Meksyku (Albuquerque) i wykładowczyni Katedry Studiów Bibliotekarskich i Technologii Informacyjnej na tej uczelni, na podstawie własnych doświadczeń i literatury przedmiotu, omawia zagadnienia związane ze stresem spowodowanym korzystaniem z biblioteki akademickiej.

Wdrażanie w krajach rozwijających się modeli dostępu do technologii informacyjnych (IT) bazujących na indywidualnej własności mobilnych urządzeń oraz sprzętu komputerowego skazane jest na niepowodzenie, jako że wyklucza szerokie rzesze ludności, która z powodu niskich dochodów, braku odpowiedniej infrastruktury (np. dostęp do elektryczności) lub braku umiejętności niezbędnych do skutecznego posługiwania się technologią nie jest w stanie korzystać z cywilizacyjnych zdobyczy. W regionach tych powstaje jednak wiele lokalnych, opartych na pracach badawczo-rozwojowych, innowacyjnych rozwiązań opracowanych z myślą o lokalnych mieszkańcach i dostosowanych do miejscowej kultury i specyfiki. Artykuł poświęcono omówieniu charakteru takich innowacji i tanich, alternatywnych modeli popularyzacji IT w uboższych częściach świata.

Międzynarodowe organizacje rządowe i pozarządowe typu UNESCO czy IFLA inwestują od lat środki w biblioteki publiczne (BP) w krajach rozwijających, zakładając, zgodnie z oświeceniową tradycją, że placówki te będą przyczyniać się do demokratyzacji życia społecznego i rozwoju tych państw. Liczba badań naukowych analizujących relacje między BP a procesami demokratyzacji jest jednak bardzo ograniczona. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego ogólnokrajowym systemom bibliotecznym, w dużej mierze krytycznego wobec powszechnie uznawanych przekonań o istnieniu nieodmiennie pozytywnych konotacji między tworzeniem BP a demokracją. Wykorzystując wnioski z tego przeglądu oraz socjologiczne teorie kapitału społecznego (Bourdieu i in.), zaproponowano następnie ramy teoretyczne, mające ułatwić systematyczne badanie wpływu BP na wspomniane mechanizmy społeczne; przeprowadzono też, z użyciem metod porównawczej socjologii historycznej i metod etnograficznych, analizę rozwoju BP w powiązaniu ze zmianami w systemach władzy na przykładzie Namibii, Nepalu i Malawi oraz obecny stan usług bibliotecznych w tych krajach.

Crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96) to koncepcja względnie nowa, obejmujące wiele typów zachowań online przybierających różne formy, co prowadzi do rozmycia jej granic i określania tym mianem niemal każdej aktywności w Internecie bazującej na współpracy (współtworzenie treści, innowacje dodawane przez użytkowników i in.). W literaturze fachowej znaleźć można wiele definicji tego fenomenu, część autorów przywołuje więc określone przykłady crowdsourcingu traktując je jako paradygmatyczne, inni natomiast klasyfikują te same partycypacyjne przedsięwzięcia w zupełnie inny sposób (np. Wikipedia czy YouTube uznawane są przez część badaczy jako klasyczne przykłady crowdsourcingu, przez innych – wręcz przeciwnie). W artykule podjęto próbę ustalenia wspólnych elementów tych definicji, by stworzyć podstawową charakterystykę crowdsourcingowych inicjatyw i określić minimalne warunki, jakie musi spełniać dany projekt by zostać uznany za tego typu działalność.

Technologie cyfrowej produkcji (TCP), takie jak drukowanie przestrzenne (ang. 3D printing), tworzone na zasadzie open source (por. BABIN 2011/2/74), postrzegane są obecnie w prasie popularnej jako rozwiązania przełomowe, mające przynieść rewolucyjne zmiany w życiu społecznym, wokół ich rzekomo transformacyjnego wpływu i roli narosło jednak wiele mitów. Aby móc realnie ocenić potencjał TPC, warto rozważyć, w jaki sposób projekty tego typu wdrażane są w środowiskach twórczych. W tym celu, na podstawie własnego raportu z projektu Materializing Digital Information (2010) oraz przeglądu literatury przedmiotu, autorzy analizują sposoby wykorzystania jednej z metod TCD – technologii szybkiego wykonywania prototypów (ang. rapid prototyping) przy pomocy drukarki 3D, przez architektów, projektantów i zwolenników ruchów DIY, czyli w kontekstach, w których zagadnienia związane z drukowaniem przestrzennym mają najbardziej konkretny wymiar; omawiają również społeczne i technologiczne innowacje związane z rozwojem TCP.

Selekcja zbiorów bibliotecznych, czyli celowe usuwanie uznanych za zbędne pozycji z zasobów bibliotek jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów misji tych placówek związanej z zarządzaniem zbiorami. Jest to proces konieczny a jednocześnie złożony, bibliotekarze decydują bowiem o tym, które z opublikowanych materiałów można traktować za wartościowe pod względem historycznym i kulturowym i warte zachowania. Wycofane książki, niezależnie od powodów ich usunięcia (fizyczne zniszczenie poszczególnych egzemplarzy, dezaktualizacja zawartych informacji, mała popularność, niedopasowanie do profilu kolekcji itp.), tworzą uniwersum odrzuconych tekstów bytujących poza instytucjonalnymi strukturami bibliotek – tekstowych ousiderów, tekstualnych „innych”. Ich analiza pozwala m.in. na zrozumienie tego, jak społeczeństwa wykorzystują swoje teksty i wg jakich normatywnych zasad je organizują. Takie podejście wykorzystują powstające na świecie projekty alternatywnych bibliotek, mające na celu odzyskiwanie i przywracanie do publicznego życia publikacji, których pozbyto się z magazynów bibliotek i tych funkcjonujących poza oficjalnym obiegiem, a inicjatywy tego typu zyskały popularność zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych.

Skuteczność działań na rzecz niwelowania podziału cyfrowego, mająca na celu udostępnienie społecznych, ekonomicznych i politycznych korzyści związanych z korzystaniem z szerokopasmowego internetu i ICT grupom „chronicznie” narażonym na wykluczenie cyfrowe (ubodzy, rdzenna ludność, imigranci itp.) może być ograniczana przez nowe praktyki nadzoru i monitorowania aktywności online. Choć technologie tego typu mają wpływ na wszystkich internautów, członkowie wykluczonych społeczności są potencjalnie bardziej narażeni na szkodliwe skutki stosowania sieciowych narzędzi identyfikacji i kontroli. W artykule omówiono historię gromadzenia i profilowania w Stanach Zjednoczonych danych nt. marginalizowanych grup społecznych, przedstawiono też kilka przykładów komercyjnych technik zbierania informacji o zachowaniach użytkowników Internetu i przeanalizowano związane z nimi zagrożenia w kontekście polityki przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu.

Jednymi z czynników warunkujących akceptację danego oprogramowania przez użytkowników jest poziom ich zadowolenia z tego produktu oraz to, jak postrzegają jego użyteczność. W przypadku oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym (OSS), dzięki brakowi fizycznych i własnościowych ograniczeń, użytkownicy z całego świata mają możliwość interakcji z tego typu aplikacjami, a darmowy dostęp pozwalający na korzystanie z nich rzeszom internatów daje szanse na rozwój i ulepszanie takich programów zgodnie z wymaganiami odbiorców. W artykule przedstawiono wyniki badania analizującego jak twórcy OSS reagują na sugestie i uwagi użytkowników i czy konsultują się z profesjonalnymi ekspertami ds. użyteczności, by poprawiać swoje projekty.

Dzielenie się wiedzą odbywa się zwykle w obrębie określonych grup, a w wyniku rozwoju technologicznego — również w wirtualnych społecznościach (WS). W artykule przestawiono badanie, którego celem było zrozumienie, w jaki sposób nowatorskie aplikacje sieciowe wspomagają budowanie relacji i dzielenie się wiedzą w obrębie WS, a tym samym, jak przyczyniają się do ich rozwoju.

Sieci społecznościowe to obecnie główne medium za pośrednictwem którego ludzie angażują się w internetowe interakcje, a liczba członków takich serwisów, zwłaszcza wśród młodych ludzi, rośnie lawinowo na całym świecie. Z danych statystycznych z 2010 r. wynika, że ok. 73% amerykańskich nastolatków korzystających z sieci www jest członkami któregoś z serwisów społecznościowych (SNS). W artykule zreferowano wyniki badania sprawdzającego, czy wśród młodzieży w wieku 12-18 lat podziały społeczne związane z płcią, pochodzeniem etnicznym, statusem społeczno-ekonomicznym, poczuciem własnej wartości i kapitałem społecznym mają wpływ na wybór któregoś z dwóch popularnych SNS: Facebook lub Myspace.