Babin

W Stanach Zjednoczonych coraz częściej wdrażany jest nowy model nabywania przez biblioteki książek elektronicznych: Zakupy Inicjowane przez Czytelników – Patron-Driven Acquisition (PDA). Metodę te postanowiła również zastosować Biblioteka Narodowa Czech (BNCz). W artykule omówiono system PDA oraz doświadczenia BNCz związane z eksperymentalnym wdrożeniem tej metody gromadzenia zagranicznych książek elektronicznych.

W naukach społecznych i humanistycznych (NSH) ważnym i głównym medium komunikacji wyników badań naukowych są książki, a nie artykuły naukowe, publikacja tych pierwszych napotyka jednak na coraz więcej przeszkód (m.in. spadek nakładów i wydatków na zakupy dla bibliotek i innych instytucji). Podobnie jak w innego typu dyscyplinach, w NSH konieczna jest stała ewaluacja jakości publikowanych badań i ocena ich użyteczności dla społeczeństwa, tym bardziej, że ekonomiczny model rozpowszechniania badań za pośrednictwem monografii bazuje głównie na subsydiach, organy finansujące powinny więc mieć jasny obraz zwrotu poniesionych inwestycji. Ocen takich dokonuje się obecnie głównie przy pomocy analizy bibliometrycznej i metod jakościowych. Modele bibliometryczne bazujące na czasopismach nie sprawdzają się jednak dobrze na polu NSH, z kolei metody jakościowe, uwzględniające wielu interesariuszy, są czasochłonne, a ich wyniki bazują w dużej mierze na samoocenie respondentów, mogą więc nie być w pełni obiektywne. W artykule zaproponowano metodę, która może uzupełniać bieżące analizy miary oddziaływania i społecznego znaczenia badań akademickich z zakresu NSH, i która bazuje nie na miernikach cytowalności publikacji, lecz na analizie danych generowanych przy wykorzystaniu elektronicznych wersji książek dostępnych online i identyfikacji internetowych dostawców.

W 2010 r. biblioteki University of Texas w San Antonio (UTSA) otworzyły w nowym budynku wydziału Inżynierii Stosowanej i Technologii satelicką bibliotekę (IST), w założeniu pozbawioną książek w formie fizycznej, i oferującą w zamian usługi informacji naukowej, miejsca do nauki indywidualnej i grupowej, pomoc w korzystaniu z elektronicznych i drukowanych zasobów bibliotecznych oraz dobrą infrastrukturę techniczną i komunikacyjną (komputery, sieć www, urządzenia do druku, skanowania i kopiowania). Aby zapewnić studentom nowy i wygodny punkt dostępu do treści akademickich, postanowiono uruchomić w niej pilotażowy program wypożyczeń w celach naukowych czytników e-książek (por. BABIN [1], [2], [3], [4]), zawierających publikacje z zakresu inżynierii i technologii oraz dane w formie wykresów i wzorów. Głównymi celami tego projektu było sprawdzenie dostępności odpowiadających wydziałowym programom kształcenia materiałów naukowych (w tym podręczników) w odpowiednich formatach, możliwości ich efektywnego wykorzystania na czytnikach oraz zebranie opinii studentów na temat zalet i wad tego typu narzędzi.

Międzynarodowa Agencja ISBN upoważniła firmę Digital Publishing Partners do przeprowadzenia w latach 2010-2011 badań, które ułatwią jej w przyszłości utworzenie i prowadzenie bazy danych zawierającej materiały Agencji dotyczące nadawania identyfikatora ISBN książkom elektronicznym (KE). Badaniem objęto wszystkich uczestników amerykańskiego rynku książki. Ponieważ w Stanach Zjednoczonych rynek KE rozwija się bardzo szybko, zreferowane w artykule wnioski z badań mogą służyć kształtowaniu polityki Agencji wobec KE w innych krajach.

Przedstawiono wyniki ilościowej, systematycznej analizy porównującej wykorzystanie online elektronicznych książek i materiałów źródłowych (encyklopedii, słowników, informatorów, podręczników, bibliografii itp.) ze zbiorów biblioteki J.N. Desmaraisa Uniwersytetu Laurentyńskiego (Laurentian University) (LU) – średniej wielkości dwujęzycznej (angielski i francuski) uczelni, z głównym kampusem w Sudbury (Ontario, Kanada). Badanie miało na celu ustalenie wzorów wykorzystania e-książek i e-zasobów informacji naukowej i ewentualnych różnic w tym zakresie oraz określenie właściwego sposobu traktowania tych kolekcji (jako jednej lub dwóch odrębnych jednostek informacyjnych).

Liczba indywidualnych posiadaczy czytników e-książek w Stanach Zjednoczonych wzrasta co roku w postępie geometrycznym, jednak duża część bibliotek akademickich, mimo uznania tego trendu i przeznaczania coraz większych środków na zakup i subskrypcję materiałów elektronicznych, obawia się inwestowania w udostępnianie tych narzędzi i traktowanie ich jako standardowego bibliotecznego wyposażenia, głównie ze względu na cięcia budżetowe, brak kompatybilności oferowanych modeli z wszystkimi formatami e-książek, niespełnianie warunków dostępności zapisanych w ustawie o niepełnosprawnych czy też niedostosowanie oferty dostawców do potrzeb społeczności akademickiej. W artykule omówiono historię wprowadzania tej technologii na amerykański rynek, rodzaje oferowanych modeli czytników, ich zalety i wady, w tym licencyjne ograniczenia związane z udostępnianiem pobieranych na nich treści, a także doświadczenia lokalnych bibliotek dotyczące implementacji takich urządzeń (por. BABIN 2010/1/57, BABIN 2011/2/92) i wyzwania, jakim musiały sprostać.

W roku 2011 w  Czechach, mimo spowolnienia gospodarczego, odnotowano rekordową liczbę wydanych książek. W artykule omówiono: niektóre z obserwowalnych tendencji wydawniczych (1), trendy dotyczące przekładów i ich udziału w rynku książek (2) oraz zmiany w zakresie VAT na książki i ich konsekwencje (3).

Zapewnienie przez rywalizujące ze sobą uczelnie dobrych warunków nauki w świecie zdominowanym przez nowe, szybko zmieniające się technologie cyfrowe wymaga od tych instytucji stałego monitorowania sposobów wykorzystywania różnych mediów i usług przez studentów – grupy, wśród której nowinki technologiczne rozchodzą się niezwykle szybko i do której należy wielu wynalazców nowych aplikacji. Do odpowiedniego zrozumienia ich zachowań oraz sensowności inwestowania w tworzenie dla tego typu odbiorców określonych typów usług, niezbędne jest podejście empiryczne analizujące szerokie spektrum używanych przez nich mediów – od drukowanych podręczników po serwisy typu Twitter. W artykule przedstawiono wyniki badań sprawdzających, którego typu usługi biblioteczne i powiązane z nimi serwisy sieciowe uznawane są przez studentów za ważne, z których faktycznie korzystają i na których powinny się skupiać biblioteki akademickie planując swoje strategie rozwoju na przyszłość.

Audiobooki cieszą się z roku na rok rosnącą popularnością, a zapewnianie do nich dostępu stanowi dla bibliotek, w obecnym klimacie ekonomicznym i przy ograniczonych budżetach na zakup nowości, dużym wyzwaniem. Część z tych placówek wykorzystuje w celu powiększenia swoich zasobów tych materiałów darmowe e-audiobooki oferowane na coraz liczniejszych stronach internetowych. W artykule omówiono procedury ponownego zapisu i katalogowania popularnych książek w tym formacie z domeny publicznej, opracowane w bibliotece Johna M. Pfau (BJP) Kalifornijskiego Uniwersytetu Stanowego w San Bernardino.

Po wprowadzeniu na rynek czytników Kindle w 2007 r., e-książki (EK) – dotychczas zasoby marginalne, udostępniane głównie w formie źródeł informacyjnych, stały się jednym z najbardziej popularnych i poszukiwanych materiałów w amerykańskich bibliotekach, a po umożliwieniu użytkownikom w sierpniu 2011 r. pobierania EK na Kindle przez partnera firmy Amazon – platformę Overdrive (globalny dostawca cyfrowych treści i systemów ich dystrybucji dla bibliotek), ich udostępnianie stało się przedmiotem dyskusji we wszystkich instytucjach tego typu, niezależnie od ich wielkości. W artykule omówiono wyniki najnowszych badań poświęconych wykorzystaniu EK i urządzeń do ich odczytu w bibliotekach publicznych Ameryki Północnej (1), przedstawiono również doświadczenia jednej z takich placówek ze Stanów Zjednoczonych, prowadzącej program wypożyczeń Kindle (2).