Babin

Wolność intelektualna postrzegana jest jako podstawowa wartość bibliotekarstwa, zwłaszcza w ujęciu Stowarzyszenia Amerykańskich Bibliotek (American Library Association – ALA), które opublikowało szereg zaleceń mających pomóc bibliotekom we wdrażaniu jej zasad i walce z cenzurą (zob. BABIN 2008/3/248). Dokumenty te są krytykowane przez część specjalistów za brak realizmu zawartych w nich wytycznych i znaczącego, praktycznego wsparcia dla placówek bibliotecznych (por. BABIN 2008/2/145). Autorka postanowiła sprawdzić, czy podobne zastrzeżenia do przydatności promowanej przez ALA polityki oraz zawartości opublikowanych przez tę organizację: Karty Praw Bibliotek (zob. BABIN 1996/3/4/212), Kodeksu Etyki Zawodowej i powiązanych z nimi stanowisk zgłaszają również praktykujący bibliotekarze zatrudnieni w bibliotekach publicznych w Stanach Zjednoczonych.

Zgodnie z założeniami chińskich władz, biblioteki publiczne mają aktywnie i kreatywnie promować czytelnictwo oraz odgrywać strategiczną rolę dla rozwoju gospodarczego państwa, szybki wzrost populacji chińskich miast ogranicza jednak możliwości zapewnienia wszystkim obywatelom dostępu do tradycyjnych usług bibliotecznych wysokiej jakości. Wprowadzanie bibliotek samoobsługowych (BS) traktowane jest w tym kraju jako efektywne podejście do rozszerzenia zasięgu obsługi bibliotecznej i zapewnienia wygodnego, 24-godzinnego dostępu do książek w liczących miliony mieszkańców aglomeracjach, przy minimalnych kosztach pracowniczych. W istocie, BS to najczęściej punkty zlokalizowane w ruchliwych miejscach, takich jak centra handlowe, dworce, czy węzły komunikacyjne, wyposażone w urządzenia do automatycznego wypożyczania i zwrotu książek, i zapewniające dodatkowe usługi takie jak wydawanie kart czytelnika, wyszukiwanie i rezerwacje materiałów, prolongaty, zarządzanie płatnościami itp. Rozwój serwisów BS został uznany za przykład innowacyjności i sukcesu, jednak najnowszych raportów wynika, że w rzeczywistości nie są one tak popularne jak oczekiwano, a poziom ich wykorzystania jest niezadowalający. W artykule omówiono wyniki badania analizującego możliwe przyczyny niskiej akceptacji takich punktów przez użytkowników oraz zależności między warunkującymi ją czynnikami, przedstawiono także rekomendacje mogące pomóc w zwiększeniu atrakcyjności i użyteczności BS (por. babin.bn.org.pl/?p=4347).

W 2007 r., na Pierwszym Wszechrosyjskim Forum Bibliotek Publicznych „Ogólnodostępne biblioteki wyzwaniem czasu”, wielu bibliotekarzy skarżyło się na zbyt małe zainteresowanie władz państwowych i lokalnych bibliotekarstwem. Autorka dowodzi, że sytuacja poprawiła się w latach 2014-2015, bowiem ministerstwo kultury opracowało i wniosło do Dumy szereg ustaw, m.in. ustawy dotyczące egzemplarza obowiązkowego w formie cyfrowej oraz krajowej biblioteki elektronicznej. Opracowano też zalecenia i wytyczne dotyczące usług dla osób niepełnosprawnych, ochrony dzieci przed szkodliwą informacją i wymagań na niektóre stanowiska biblioteczne.

Kreatywność, czyli wykorzystanie tworzonych i gromadzonych informacji do generowania kapitału intelektualnego i opracowywania nowych pomysłów, odpowiadających aktualnym wyzwaniom, jest jedną z najbardziej pożądanych cech firm chcących konkurować na globalnych rynkach oraz warunkiem niezbędnym do osiągnięcia sukcesu w każdej branży, zwłaszcza w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Wprowadzanie kreatywnych usług, realizacja innowacyjnych projektów i tworzenie nowych, elastycznych struktur organizacyjnych jest, zdaniem autorów, niezmiernie istotne również w przypadku bibliotek publicznych, chcących nie tylko utrzymać zainteresowanie użytkowników, lecz pełnić rolę liderów transformacji. W artykule, na podstawie przeglądu piśmiennictwa poświęconego twórczemu myśleniu, przeanalizowano podstawowe cechy i wymiary kreatywności oraz elementy kreatywnego zarządzania wiedzą i umiejętnościami pracowników, a następnie omówiono przykłady innowacyjnych działań w środowisku bibliotecznym, odwołując się do oferty bibliotek publicznych Stambułu – największej tureckiej metropolii.

Samoobsługa stała się standardową formą korzystania z zasobów i usług w wielu sektorach, a biblioteki eksperymentują z tym systemem od wielu lat (por. BABIN 2004/1/2/28), głównie ze względu na potencjalny wzrost efektywności obsługi i możliwość obniżenia kosztów administracyjnych po stronie instytucji oraz szybszą obsługę, większą wygodę użytkowania i wzrost zadowolenia z usług po stronie ich klienteli. Część projektów wdrażania samoobsługowych technologii kończy się niepowodzeniem, ze względu na negatywne nastawienie personelu, złą lokalizację lub funkcjonalność urządzeń umożliwiających samodzielne wypożyczanie i zwracanie materiałów bibliotecznych, bądź też niewłaściwy sposób komunikowania zasadności wprowadzanych zmian. Celem omówionego w artykule badania było przybliżenie referowanych w literaturze przedmiotu zalet i ograniczeń takich rozwiązań oraz sprawdzenie, na przykładzie placówek działających w systemie Biblioteki Publicznej Hrabstwa Baltimore (Baltimore County Public Library – BCPL), czy zmiana modelu obsługi klienta na samoobsługowy faktycznie przyniosła zakładane efekty, czyli wzrost satysfakcji użytkowników i oszczędności finansowe.

Z sondaży instytutu Pew Research Center (dane z 2013 r.) wynika, że wykorzystanie komputerów i technologii mobilnych w grupie amerykańskich nastolatków jest niemal powszechne – 93% ma własny komputer lub dostęp do takiego sprzętu w domu, 78% – telefony komórkowe, a 37% – smartfony, większość z nich wybiera też jako pierwszy punkt dostępu do sieci telefony z usługą Internetu. Badacze są zgodni, że młode pokolenie używa cyfrowych technologii do zaspokajania zarówno osobistych, jak i naukowych potrzeb informacyjnych (co niekoniecznie ma związek z wysokim poziomem kompetencji informacyjnych), przeprowadzono jednak dotychczas niewiele badań sprawdzających miejsce bibliotek szkolnych i publicznych w praktykach związanych z wykorzystywaniem nowych mediów. Autorzy postanowili sprawdzić, w jaki sposób dominacja technologii w środowisku współczesnej młodzieży wpływa na sposób postrzegania i poziom wykorzystania bibliotek w Stanach Zjednoczonych. Projekt ten stanowił część większego badania analizującego zachowania społeczne online tej grupy wiekowej, sposoby angażowania się w wyszukiwanie informacji w sieci www i wykorzystanie technologii 2.0 w życiu codziennym.

Usługi bibliotek i podejmowane w nich działania muszą być stale dostosowywanie do zmieniających się potrzeb użytkowników, a adaptacje te powinny być oparte na obiektywnych, rzetelnych danych, pozwalających na identyfikację oczekiwań odbiorców. W artykule przedstawiono doświadczenia jednej z amerykańskich bibliotek publicznych związane z reorganizacją i optymalizacją pracy służb informacyjnych oraz poprawą jakości bibliotecznej infrastruktury, dzięki wykorzystaniu samodzielnie zaprojektowanego technicznego rozwiązania. Wdrożono w niej stworzone przez autora otwarte oprogramowanie służące do zarządzania statystykami i jakościowymi danymi dotyczącymi udzielanych informacji, umożliwiające rejestrację typów zadawanych przez czytelników pytań oraz śledzenie zgłaszanych przez nich problemów.

Sposób postrzegania bibliotekarzy przez ogół społeczeństwa oraz określone grupy użytkowników jest od wielu dekad przedmiotem dużego zainteresowania bibliotekoznawców (zob. BABIN 2008/1/77, babin.bn.org.pl/?p=523), choćby ze względu na wpływ wizerunku zawodu na pozycję bibliotek i publiczne wsparcie dla tych instytucji. Obraz tej profesji i powiązane z nią stereotypy mogą też w znaczący sposób determinować wybór bibliologii i informatologii (BIN) jako kierunku studiów, istotne jest więc by specjaliści informacyjni dbali o kreowany przez siebie przekaz i kształtowanie wyraźnej zawodowej tożsamości. Szybki rozwój środowiska informacyjnego i rozwój innowacyjnych usług bibliotecznych rozbudziły nadzieję na zmianę percepcji dotyczących bibliotekarzy, jednak mimo postępów technologicznych i nowych ról pełnionych przez pracowników bibliotek, badania wskazują na utrzymywanie się błędnych wyobrażeń związanych z pracą biblioteczną. Celem przeprowadzonego przez autorki sondażu było sprawdzenie bieżących opinii użytkowników greckich bibliotek publicznych na temat ich personelu. W szczególności, autorów interesowało, jak postrzega się w Grecji status bibliotekarzy, ich obowiązki, zaplecze edukacyjne i kompetencje zawodowe w okresie szybkich przemian społecznych.

W artykule, odwołującym się do norweskich doświadczeń, omówiono wnioski płynące z badań dotyczących wpływu bibliotek publicznych na jakość i poziom życia obywateli. Z przeprowadzonej w Stanach Zjednoczonych ankiety Pew Research Centre wynika, że 30% populacji określa swoje związki z bibliotekami jako bliskie i uważa, że zamknięcie lokalnej placówki bibliotecznej miałoby dla nich osobiście bardzo duży wpływ. Autorowi nie udało się znaleźć wyników podobnych sondaży, odnoszących się bezpośrednio do znaczenia bibliotek dla mieszkańców Norwegii, powołuje się jednak na wskazówki uzyskane na podstawie danych zebranych w czasie projektu PLACE (Public Libraries as Arenas for Citizenship), realizowanego w Danii i Norwegii i w latach 2012-2016 i dotyczącego roli bibliotek jako przestrzeni społecznych i miejsc spotkań (por. babin.bn.org.pl/?p=3294).

W ciągu ostatnich 15 lat liczba osób z całego świata, które osiedliły się na Islandii znacząco wzrosła i obecnie ok. 12,5% mieszkańców Reykjaviku to imigranci (głównie z Polski, Litwy i Filipin). Ze względu na zmiany zachodzące na społecznej mapie wyspy i pojawienie się na niej nowych grup o odmiennych potrzebach informacyjnych, kulturowych i edukacyjnych, lokalne biblioteki zaczęły przewartościowywać swoje dotychczasowe role i zadania. W artykule przybliżono międzykulturowe programy realizowane od 2008 r. przez Miejską Bibliotekę Publiczną Reykjaviku (MBPR) we współpracy z partnerami z różnych sektorów (szkołami, instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi itp.), ukierunkowane na tworzenie więzi między ludźmi, językami i kulturami obecnymi w stolicy Islandii.