Babin

Praktyka oparta na dowodach (ang. evidence-based practice – EBP) (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670) w bibliotekarstwie to proces, w którym zdobywa się, ocenia i wykorzystuje zdobytą na podstawie określonych kryteriów wiedzę przy podejmowaniu praktycznych decyzji w codziennej działalności informacyjnej. W literaturze przedmiotu, za „dowody” w środowisku bibliotecznym uznaje się najczęściej „publikowane wyniki badań empirycznych”, przy czym brakuje zrozumienia, co można zaliczyć do podstaw empirycznie podbudowywanych i zgodnych z założeniami EBP działań, jakie są podglądy bibliotekarzy na to, czym faktycznie jest EBP i jak można wykorzystać ten model w kontekście zawodowym. Aby wypełnić tę lukę, autorki przeprowadziły jakościowe badanie mające na celu określenie typów dowodów używanych w praktyce przez australijskich bibliotekarzy pracujących w bibliotekach dziedzinowych oraz sposobów wykorzystywania i wpływu metod bazujących na dowodach w tym środowisku pracy.

Prowadzenie badań i publikowanie ich wyników ma istotny wpływ na ocenę pracy i awans zawodowy bibliotekarzy zatrudnionych w placówkach naukowych, działalność naukowa jest też niezbędna by utrzymać status bibliotek jako instytucji wspierających innowacje i rozwój wiedzy. W artykule omówiono specyfikę aktywności naukowej pracowników bibliotek nauk ścisłych, medycznych i technicznych (STM) oraz najnowsze trendy i obszary badawcze w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej (BIN), odwołując się do wyników analizy angielskojęzycznych artykułów, które ukazały się w latach 2008-2012 w czterech czasopismach bibliotekoznawczych: Health Information & Libraries Journal, Issues in Science & Technology Librarianship, Journal of the Medical Library Association i Science & Technology Libraries.

Artykuł poświęcono analizie źródeł satysfakcji zawodowej absolwentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) oraz wpływu strukturalnych i technologicznych zmian w środowisku bibliotecznym na tradycyjnie wysoki poziom zadowolenia z pracy wśród amerykańskich bibliotekarzy. Wykorzystano w nim dane zebrane w pierwszej fazie badania dotyczącego kwestii kadrowych w BIN (Workforce Issues in Library and Information Science – WILIS), realizowanego w latach 2005-2012 i finansowanego przez amerykański Instytut Usług Muzealnych i Bibliotecznych (IMLS). Celem projektu było przyczynienie się do lepszego zrozumienia problemów z którymi stykają się specjaliści BIN, związanych z edukacją, rozwojem zawodowym, środowiskiem pracy i retencją personelu.

Realizacja programów rozwoju zawodowego, wprowadzanych w celu doskonalenia wiedzy i umiejętności pracowników, wspierania rozwoju ich kariery zawodowej i poprawy jakości usług bibliotecznych, jest stałą i unormowaną, ale niezbyt dobrze udokumentowaną praktyką bibliotek szkół wyższych w Stanach Zjednoczonych. Aby przybliżyć metody i procedury tworzenia efektywnych programów szkolenia pracowników i wspierania ich awansu, z wykorzystaniem zróżnicowanej tematyki i formatów nauczania oraz metod oceny potrzeb szkoleniowych pracowników i skuteczności realizowanych projektów edukacyjnych, w artykule omówiono misję, zadania i wieloletnią działalność komisji rozwoju zawodowego bibliotek Central Michigan University (CMU).

W powszechnym odbiorze, biblioteki publiczne to ciche, przyjemne miejsca w których nic się nie dzieje i których pracownicy mogą spędzać spokojnie całe dnie w otoczeniu książek. Dla bibliotekarzy mających codziennie do czynienia ze stresem, trwałość tego stereotypu jest trudna do przyjęcia, a brak szerszej świadomości bibliotecznych realiów oraz rozumienia przyczyn wywołujących silne emocje i napięcia w miejscu pracy sprawia, że ich problemy mogą być ignorowane, trudno też szukać dla nich organizacyjnych rozwiązań. Aby zidentyfikować najpopularniejsze czynniki stresu mające wpływ na personel bibliotek publicznych, autorka przeanalizowała literaturę przedmiotu i, na podstawie wniosków z przeglądu oraz rozmów z bibliotekarzami, wytypowała zbiór 25 potencjalnych stresorów, a następnie przeprowadziła sondaż online wśród przedstawicieli tej grupy zawodowej w Stanach Zjednoczonych, prosząc ich o ocenę i uszeregowanie pozycji z listy, zgodnie z własnym doświadczeniem, od najsilniejszych, do najsłabszych. Przedstawiła również rekomendacje dotyczące metod tworzenia bezpiecznych i satysfakcjonujących warunków pracy.

W artykule omówiono wyniki przeglądu fachowego piśmiennictwa poświęconego cechom osobowym, tradycyjnym kwalifikacjom zawodowym oraz dodatkowym umiejętnościom, głównie związanym z rozwojem technologii informacyjnych, wymaganym od pracowników bibliotek dziecięcych i młodzieżowych w erze cyfrowej. Przybliżono również wytyczne ALA dotyczące przygotowania i predyspozycji bibliotekarzy pracujących z dziećmi i młodzieżą, sporządzając na tej podstawie listę pożądanych kompetencji. Następnie, przedstawiono wnioski z ankiet przeprowadzonych w ramach weryfikacji wśród 9 bibliotekarzy pracujących w działach dziecięcym i młodzieżowym Biblioteki Aleksandryjskiej, pytając ich czy wymieniane w literaturze przedmiotu kompetencje są istotne, nieistotne lub też ważne ale nieprzydatne w ich pracy z dziećmi i młodzieżą.

Popularność technologii 2,0 sprawiła, że są powszechnie wykorzystywane w bibliotekach jako narzędzia komunikacyjno-marketingowe, coraz więcej bibliotekarzy używa ich też do kontaktów ze współpracownikami, w literaturze przedmiotu znaleźć można jednak niewiele prac analizujących wpływ mediów społecznościowych na relacje w tej grupie zawodowej. W artykule przybliżono poglądy bibliotekarzy na wykorzystywanie serwisów społecznościowych w pracy, zebrane w trakcie badania mającego na celu ustalenie ich praktyk w tym zakresie.

Pytanie o przyszłość bibliotek jest szczególnie aktualne w obliczu zachodzących współcześnie zjawisk, takich jak rozwój technologiczny, niedocenianie zawodowych kalifikacji bibliotekarzy i niedoinwestowanie infrastruktury bibliotek. W Wielkiej Brytanii na przykład, części bibliotek publicznych grozi zamknięcie ze względu na brak środków, a w Stanach Zjednoczonych, z tego samego powodu placówki szkolne zatrudniają na coraz szerszą skalę niewykwalifikowany personel. Dostęp do materiałów online sprawia, że specjalista dziedzinowy może wydawać się niepotrzebny, spada też liczba szkół kształcących w zawodzie oraz pozycja bibliotekarzy w ramach struktur uczelni. Według czarnej wizji, promowanej przez część środowiska naukowego, nadchodzi koniec bibliotek, autor odwołując się do literatury przedmiotu, rysuje jednak pozytywny obraz przyszłości tych instytucji.

Zagadnienia wydajności pracy i jej związku z poziomem satysfakcji z pracy były wielokrotnie badane i doczekały się bogatej literatury. Już w 1967 r. wyodrębniono dwie kategorie zadowolenia z pracy – „wewnętrzną” (intrinsic), związaną z dopasowaniem do pracy oraz „zewnętrzną” (extrinsic), wypływającą z warunków zatrudnienia (m.in. płacy i relacji z przełożonymi i współpracownikami). Podobnie, wydzielono dwie kategorie efektywności (1993 r.) – zadaniową (task performance) i kontekstową (contextual performance). Ta pierwsza dotyczy realizowania podstawowych obowiązków, które mogą być formalnie opisane w zakresie zadań pracownika. Efektywność kontekstowa natomiast obejmuje spontaniczne zachowania, poprzez które pracownik przyczynia się do poprawy środowiska pracy. W dotychczasowych badaniach stosunkowo rzadko zajmowano się wzajemnymi relacjami pomiędzy wszystkimi wymienionymi powyżej kategoriami zadowolenia z pracy i wydajności.

Współcześni użytkownicy mogą cieszyć się coraz większą liczbą i różnorodnością oferowanych w sieci www zasobów, a dzięki spersonalizowanowanym serwisom, które na podstawie gromadzonych danych o aktywności odbiorców dopasowują swoją ofertę do ich indywidualnych preferencji, dostęp do informacji staje się coraz bardziej wygodny, efektywny i lepiej dostosowany do naszych potrzeb i zainteresowań. Cena tej wygody to konieczność udostępniania swoich danych osobowych i utrata kontroli nad sposobem ich wykorzystywania, i dla wielu użytkowników jest ona zbyt wysoka. Wg koreańskiej agencji bezpieczeństwa informacji, liczba naruszeń prywatności (w tym kradzieży danych, ich wycieku ze względu na niewłaściwą techniczną i administracyjną ochronę, gromadzenia prywatnych informacji bez zgody zainteresowanych osób itp.) zwiększyła się w latach 2003-2011 z 17,7 tys. do 122,2 tys. przypadków. Do takich nieprawidłowości może dojść w każdej organizacji, w tym w bibliotekach, instytucje te musza być więc odpowiednio przygotowane do zabezpieczenia poufności danych czytelników. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego poziom świadomości koreańskich bibliotekarzy w tym zakresie oraz efekty pilotażowego programu szkoleń dotyczących kwestii prywatności.