Babin

Wartościowe informacje naukowe, kulturalne i gospodarcze tworzy i rejestruje się obecnie powszechnie w formie cyfrowej, są też one upubliczniane w tej postaci przez różne typy organizacji i instytucji, zarówno w sektorze publicznym, jak prywatnym, jednak ze względu na szybko zmieniające się technologie, możliwe zmiany polityki archiwizacyjnej i ryzyko związane ze starzeniem się nośników, sprzętu i oprogramowania używanych do zapisu danych, zabezpieczenie trwałej dostępności tych zasobów pozostaje złożoną kwestią. Cyfrowa ochrona (CO) jako strategia zabezpieczania długotrwałej żywotności i możliwości wykorzystywania i rozumienia cyfrowych źródeł informacyjnych, obejmuje różne metody i techniki (migracja, emulacja i in.) długofalowego zachowania tych obiektów. W artykule skupiono się na analizie CO z organizacyjnego punktu widzenia, sprawdzając, na podstawie przeglądu anglojęzycznego piśmiennictwa z dziedziny informatyki i systemów zarządzania informacją (SZI), w jaki sposób podchodzi się do tego problemu w badaniach naukowych.

Programy biblioterapii prowadzone są w brytyjskich bibliotekach publicznych od 2001 r., często we współpracy z jednostkami opieki zdrowotnej (por. babin.bn.org.pl/?p=1082), trakuje się je jako formę psychoterapii, a ich celem jest zapewnianie użytkownikom i pacjentom dostępu do wybranych pozycji mogących mieć w założeniu pozytywny wpływ na ich zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie. Obecnie w Wielkiej Brytanii, takie usługi realizowane są w ponad 100 okręgach administracyjnych, a badań sondażowych wynika, że główną rolę przy zarządzaniu nimi odgrywają bibliotekarze, brakuje jednak aktualnych danych na temat stosowanych w procesie biblioterapii praktyk oraz pogłębionej ewaluacji skuteczności serwisów biblioterapeutycznych; wątpliwości budzi również nieuwzględnienie przy ich projektowaniu sposobu ich odbioru przez użytkowników. Autorzy postanowili zapełnić tę lukę, analizując wady i zalety omawianych programów z perspektywy skoncentrowanej na odbiorcy.

Aktywność organizacji humanitarnych koncentruje się głównie na zapewnieniu ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czyli żywności, wody, ubrań, prowizorycznych schronień i lekarstw. Choć priorytetowe znaczenie tego typu działań nie ulega wątpliwości, ważnym czynnikiem w procesie usuwania skutków różnego typu kataklizmów jest także zapewnienie poszkodowanym dostępu do wiedzy i informacji. Z danych UNESCO z 2011 r. wynika, że tylko 2% środków z międzynarodowych funduszy pomocowych przeznaczanych jest na cele edukacyjne. Zmiany tej sytuacji i włączenia zasobów informacyjnych do podstawowych programów ratunkowych domagają się od lat działacze „Bibliotek bez granic”, argumentując, że książki dają nadzieję, czyli coś niezwykle ofiarom potrzebnego, pomagają w łagodzeniu efektów traumatycznych przeżyć i pozwalają odzyskać poczucie normalności. Autor przybliża w tekście historię, cele działalności i dotychczasowy dorobek tej organizacji.

W artykule omówiono doświadczenia związane z udziałem bibliotek publicznych w sponsorowanej przez brytyjskie władze kampanii Narodowy Rok Czytelnictwa (NRC) z 2008, dzięki której instytucje te znalazły się w centrum zainteresowania polityków, mogły zwrócić uwagę mediów na wartość ich usług dla lokalnych społeczności i odegrać kluczową rolę w realizacji programu promocji czytelnictwa. Przedstawiono również proces planowania i implementacji finansowanego przez Krajową Radę Bibliotek, Muzeów i Archiwów, jakościowego projektu badawczego poświęconego wpływowi NRC w dwóch (miejskiej i wiejskiej) sieciach bibliotecznych w Yorkshire i wykorzystującego jako ramy teoretyczne narzędzie pn. Generic Social Outcomes (GSO), mające pomóc bibliotekom w ewaluacji i uzasadnieniu swojej użyteczności społecznej.

Po drugiej wojnie światowej Francja stanęła przed problemem zapewnienia dla ludności na terenach rolniczych dostępu do książek. W tym celu utworzono Centralne Wypożyczalnie Biblioteczne (Bibliothèque centrales de prêt – BCP), których głównym zadaniem było dostarczanie za pośrednictwem bibliobusów książek do społeczności liczących poniżej 10 tys. mieszkańców oraz stymulowanie rozwoju czytelnictwa na obszarach wiejskich. Dekadę po wprowadzeniu tych usług, związane z tym doświadczenia podsumowano w publikacji pn. „Podręcznik upowszechniania czytelnictwa na wsi – organizacja i funkcjonowanie centralnych wypożyczalni bibliotecznych”, opracowaną przez Yvonne Labbe i Paula Poindron (Manuel de la lecture publique rurale en France : organisation et fonctionnement des bibliothèques centrales de prêt et de services départementaux de lecture publique. Paris 1955). W artykule, na podstawie tej publikacji oraz literatury przedmiotu, scharakteryzowano podstawy prawne, cele, zasady funkcjonowania i różne aspekty działalności BCP, przedyskutowano również aktualność i przyszłość tego modelu.

Pan-europejski projekt OpenAIRE (Infrastruktura swobodnego dostępu do badań europejskich) realizowany jest przy współpracy bibliotekarzy, administratorów repozytoriów i informatyków z 33 krajów Europy, w tym wszystkich państw członkowskich UE oraz Norwegii, Islandii, Chorwacji, Szwajcarii i Turcji. Celem tej inicjatywy jest promocja idei Open Accesss i zapewnienie bezpłatnego dostępu do recenzowanych prac naukowych, będących rezultatem badań z 7. dziedzin (ochrona zdrowia, energetyka, technologie informacyjne i komunikacyjne, infrastruktura badawcza, nauki społeczne i humanistyka), finansowanych przy pomocy środków unijnych, w ramach 7. Programu Ramowego i w ramach grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) oraz budowę infrastruktury technicznej i sieci wsparcia dla tego przedsięwzięcia. W artykule omówiono proces tworzenia usług OpenAire i zasady kooperacji udziałowców projektu, przedstawiono też budowę repozytorium, związane z tym wyzwania i realizowane w ramach projektu prace badawcze, a także cele i działania jego kontynuacji – uruchomionego w 2011 r. programu OpenAIREplus.

W roku 2011 w  Czechach, mimo spowolnienia gospodarczego, odnotowano rekordową liczbę wydanych książek. W artykule omówiono: niektóre z obserwowalnych tendencji wydawniczych (1), trendy dotyczące przekładów i ich udziału w rynku książek (2) oraz zmiany w zakresie VAT na książki i ich konsekwencje (3).

Wielka Brytania jest jednym z liderów globalnego ruchu Open Access od początku jego powstania, a niedawno jej władze podjęły decyzję o udostępnieniu w tym modelu, w ciągu kolejnych 2 lat całej produkcji badawczej tego kraju. Wg autora, realizacja tego planu i utrzymanie wiodącej pozycji w środowisku OA będzie możliwa jedynie pod warunkiem wprowadzenia zmian do zaproponowanej w lipcu tego roku, przez brytyjski Komitet Badań Naukowych (RCUK) polityki otwartego dostępu. W tekście omawia krytycznie założenia tej strategii oraz uzasadnia, które jej elementy wymagają jego zdaniem niezbędnej modyfikacji.

W związku z potrzebą przygotowania wszystkich obywateli Irlandii do korzystania z informacji i usług elektronicznych, przestają wystarczać działania podejmowane przez poszczególne resorty w zakresie edukacji informacyjnej (ang. information literacy – IL) i konieczne staje się ustalenie strategii narodowej w tej dziedzinie. W artykule omówiono związane z tym wyzwania oraz ustalenia z raportu Grupy Roboczej ds. Edukacji Informacyjnej (WGIL) i jej rolę w opracowaniu spójnej ogólnokrajowej polityki na rzecz informacyjnej edukacji.

Powszechny dostęp obywateli do Internetu warunkowany jest dostępnością odpowiedniej infrastruktury technicznej, należącej w większości do prywatnych, nastawionych na zysk korporacji. Zarabiają one najwięcej dzięki instalowaniu łączy internetowych w dużych skupiskach ludzkich, na terenach zamożnych i zurbanizowanych, priorytet nadawany jest więc inwestycjom właśnie w takich rejonach. Z tego względu, na całym świecie istnieją duże dysproporcje między obszarami miejskimi i wiejskimi oraz między państwami wysoko uprzemysłowionymi a krajami rozwijającymi się, w zakresie dystrybucji najnowszych technologii. Brak zaangażowania władz w niwelowanie tych różnic prowadzi do pogłębiania podziału cyfrowego, jednak interwencje narodowych rządów w sektor komunikacyjny stygmatyzowane są jako próby powrotu do idei centralnie sterowanej gospodarki i marnowanie publicznych pieniędzy. Mimo podobnej krytyki, w ramach rządowej strategii i zakrojonych na dużą skalę rządowych inwestycji, w Australii powołano do życia projekt National Broadband Network (NBN) – Narodowej Sieci Szerokopasmowej, którego celem jest podpięcie wszystkich australijskich gospodarstw domowych oraz firm do łączy o dużej przepustowości, zapewnienie wszystkim mieszkańcom uniwersalnego i równego dostępu do przepływu informacji i przemianę Australii do 2020 r. w jedną z 5 najlepiej rozwiniętych gospodarek cyfrowych świata.