Babin

Jednym z popularnych międzynarodowych trendów w kontekście nauczania wspomaganego technologią (ang. technology enchanced learning) jest wdrażanie zasad powstałego w pierwszej połowie XX w. ruchu otwartej edukacji, przyjmującego, że wiedza jest dobrem wspólnym, a kształcenie stanowi siłę napędowa społecznego rozwoju. Efektem popularyzacji tej idei było powstawianie na całym świecie inicjatyw powiązanych z promocją otwartego oprogramowania, dostępu do otwartych zasobów edukacyjnych (OER) i otwartych repozytoriów obiektów wiedzy, a w kolejnym etapie – rozwoju otwartych praktyk edukacyjnych, których współczesną implementacją są MOOC – masowe, otwarte kursy online (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]). Fenomen ten jest przedmiotem coraz większej uwagi instytucji akademickich i środowiska naukowego, autorzy postanowili więc sprawdzić obecny stan wiedzy i badań w tym zakresie, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego MOOC z lat 2007-2013. Najważniejsze wyodrębnione w badaniu wątki wykorzystano następnie jako kryteria empirycznej analizy praktyk stosowanych w 10 uniwersyteckich kursach e-learningowych, reklamowanych jako MOOC.

Gone Dark Project to wspólna inicjatywa Instytutu Antropologii Społecznej i Kulturowej oraz Oksfordzkiego Instytutu Internetu (Uniwersytet w Oksfordzie), przeprowadzona w 2014 r. Jej celem było znalezienie dowodów potwierdzających raporty o „znikaniu” lub usuwaniu stron internetowych (dotyczące adresów URL generujących komunikaty o błędzie „404 not found”, czyli odwołujących do nieistniejącej lokalizacji) i zbadanie historii oraz losów unikalnych i wartościowych zasobów, które nie są już dostępne online i nie zostały zachowane przez Internet Archive i podobne serwisy (np. Biblioteki Kongresu czy Biblioteki Brytyjskiej) archiwizujące zawartość sieci www. W artykule zaprezentowano przesłanki, intencje i zakres tego projektu oraz przyjętą w badaniu metodologię, a następnie skoncentrowano się na analizie przypadków niezwykle cennych, utraconych (lecz mających szanse na ponowne udostępnienie online) internetowych treści, ilustrujących wyzwania związane z ochroną sieciowych zasobów.

Rosnące koszty publikacji i potencjalna groźba inflacji stanowią w czasach cięć budżetowych duże zagrożenie dla dalszego rozwoju zbiorów bibliotecznych, pojawienie się technologii mediów strumieniowych oraz masowych projektów digitalizacyjnych rozbudziło więc w środowisku akademickim nadzieję na łatwiejszy i lepszy dostęp do różnego typu materiałów, w tym kolekcji filmów fabularnych, czyli zasobów obecnie powszechnie dostępnych w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych. Wg autorki, ze względu na przepisy prawa autorskiego i ograniczenia nakładane przez wydawców i dostawców treści, optymizm ten jest przedwczesny, co więcej – nie ma gwarancji na zapewnienie możliwości dalszego utrzymywania akademickich mediatek. W artykule przedstawia ona swój głos w dyskusji na temat przyszłości tych instytucji i ich zasobów, analizując, czy w obecnej sytuacji prawnej i strukturach komercyjnych uniwersyteckie centra medialne będą nadal w stanie oferować stabilne zasoby multimediów. Omawia też historię stosunków przemysłu filmowego z pośrednikami (w tym bibliotekami) i użytkownikami oraz przewidywania dotyczące dalszej cenowej przystępności filmów i szans na ich udostępnianie w bibliotekach, a następnie prezentuje możliwe strategie dla placówek akademickich zainteresowanych gromadzeniem filmowych kolekcji.

Australijskie biblioteki szybko przyjmują nowinki technologiczne i są zazwyczaj jednymi z pierwszych użytkowników nowych technologii. Po pojawieniu się na rynku książek i czasopism elektronicznych, instytucje te zaczęły gromadzić i licencjonować również tego typu zasoby, przeznaczając, wraz z upływem lat, na ten cel coraz większą część swoich budżetów. Jednym z wyzwań związanych ze wzrostem liczby oferowanych w bibliotekach cyfrowych publikacji stało się rozwiązanie problemu ich udostępniania w ramach usług wypożyczeń międzybibliotecznych i dostarczania dokumentów (WM-DD). W artykule przedyskutowano wpływ e-książek na WM-DD oraz możliwości i zasady świadczenia tych serwisów w Australii, odwołując się do doświadczeń związanych z wykorzystywaniem e-zasobów w australijskiej bibliotece narodowej i porównując je z praktykami stosowanymi w Stanach Zjednoczonych i na świecie.

Global Online Access to Law (GOAL), czyli globalny dostęp online do zasobów z zakresu prawa, to robocza nazwa inicjatywy mającej na celu udostępnienie literatury prawniczej, bezpłatnie lub za niewysoką opłatą, instytucjom rządowym, naukowym i niekomercyjnym z krajów rozwijających się. GOAL ma być częścią Reseach4Life – inicjatywy instytucji publicznych i prywatnych nakierowanej na poprawę jakości badań naukowych w krajach rozwijających się, głównie poprzez zapewnienie dostępu do publikacji naukowych online. Dotychczasowe działania w ramach Reseach4Life były realizowane w ramach programów prowadzonych przez agendy ONZ, dotyczyły ochrony zdrowia, rolnictwa, ochrony środowiska oraz rozwoju i innowacji.

Cenzura w Internecie jest przedmiotem troski wielu gremiów na całym świecie, gdyż restrykcje dotyczące używania tego medium i związanych z nim narzędzi komunikacyjnych łamią jedno z podstawowych praw człowieka, jakim  jest prawo do informacji,  blokują ludziom dostęp do wiedzy w skali globalnej, zmniejszają ich szanse edukacyjne oraz utrudniają świadome podejmowanie decyzji i działalność obywatelską, stanowią też zagrożenie dla ruchu otwartego dostępu do wyników badań naukowych. Celem artykułu jest podniesienie świadomości znaczenia, jakie ma podjęcie przez służby biblioteczno-informacyjne odpowiedzialności za znalezienie dogodnych metod regularnego monitorowania cenzury internetowej w ich krajach, oraz przedstawienie możliwych ram takiego monitoringu.  Podsumowuje on badania przeprowadzone dla Komitetu IFLA ds. wolnego dostępu do informacji i wolności wypowiedzi (FAIFE) i dotyczące sposobów manifestacji cenzury, negatywnych i pozytywnych trendów związanych z cenzurowaniem sieci www w poszczególnych państwach oraz roli władz, dostawców internetowych i operatorów wyszukiwarek w tym procederze.

W artykule omówiono prawne aspekty funkcjonowania wydawnictw cyfrowych w Chinach. Przedstawiono obecne przepisy i regulacje, tworzone przez instytucje takie jak Rada Państwa, Ministerstwo Kultury, Ministerstwo Przemysłu i Technologii Informacyjnych czy Główny Urząd Prasy i Publikacji (GAPP). Terminu „cyfrowe publikowanie” zaczęto używać w 2005 r., a regulacje są tworzone począwszy od roku 2006; są one elementem kolejnych 5-letnich planów i strategii rozwoju kraju. Przepisy dotyczące gier internetowych zaczęły powstawać wcześniej, bo już w 2004 r., kreskówek – w 2006 r., a książek elektronicznych – od 2010 r.

Misją Biblioteki Kongresu jest gromadzenie, długotrwałe przechowywanie i udostępnianie obecnym i przyszłym pokoleniom krajowego i światowego dorobku twórczego. Kształtowanie tak bogatej, cechującej się wysoką jakością i wszechstronnej kolekcji wymaga nie tylko specjalistycznej wiedzy dziedzinowych, księgarskich i językowych ekspertów, lecz również doskonałej znajomości technicznych aspektów produkcji dzieł twórczych, w tym charakterystyki fizycznych i cyfrowych nośników i formatów, w jakich są zapisywane, oraz umiejętności identyfikacji formatów cechujących się trwałością i nadających się najlepiej do gromadzenia na szeroką skalę i długotrwałej archiwizacji. Aby ułatwić to zadanie, w BK opracowano dokument zawierający wytyczne na temat polecanych standardów zapisu analogowych i cyfrowych obiektów: Recommended Format Specifications.

W artykule omówiono zagadnienia związane z cyfryzacją zasobów Miejskiej Biblioteki Wiednia (Biblioteki Wiedeńskiej w Ratuszu) i budową cyfrowego repozytorium udostępniającego materiały powiązane z historia i kulturą austriackiej stolicy. Przedstawiono m.in. początki jej powstania, rozwój, stosowane kryteria, procedury oraz różne aspekty digitalizacji i obecny stan prac.

W większości krajów na świecie, jedną z głównych misji bibliotek narodowych (BN) jest wieczyste archiwizowanie piśmiennictwa narodowego w formie drukowanej. Na przestrzeni lat, zobowiązania te rozszerzono o gromadzenie i zachowywanie publikacji w innych formatach, w tym nagrań dźwiękowych, fotografii, filmów oraz (w części państw) nagrań radiowych i telewizyjnych. W latach 90. ubiegłego wieku, BN zaczęły także zaliczać do spuścizny narodowej różnego typu dzieła i prace twórcze publikowane w Internecie. Autorki postanowiły sprawdzić, jak poszczególne instytucje definiują swoje podstawowe, tradycyjne zasoby, a jak kolekcje darmowych stron internetowych, i w jakim zakresie stosują ogólne zasady gromadzenia materiałów bibliotecznych przy tworzeniu narodowego archiwum sieci www.