Babin

Centrum Usług Bibliotecznych Nadrenii Północnej -Westfalii (HBZ) eksperymentuje z technologiami Sieci Semantycznej i Linked Open Data (LOD) od 2009 r., koncentrując się zarówno na aspektach technicznych, jak i prawnych związanych ze zmianą paradygmatu dostarczania i reprezentacji danych. Od 2010 r, jako jedna z pierwszych niemieckich instytucji, biblioteka ta udostępnia dane katalogowe w domenie publicznej. Bazujący na nich nowy serwis LOD pn. lobid.org (Linking Open Bibliographic Data) uruchomiono w tej instytucji w sierpniu tego samego roku i od tej pory jest on stale rozwijany (doskonalone są m.in. procesy konwersji, modele danych i oprogramowanie). W artykule przybliżono cele przyświecające twórcom tego projektu, architekturę techniczną i sposób funkcjonowania nowego systemu oraz plany jego dalszego rozwoju

Tworzenie, dystrybucja i wykorzystanie literatury naukowej dokonywane są w coraz większym stopniu w formie elektronicznej, a publikacja artykułów, książek, materiałów źródłowych i konferencyjnych w Internecie stymuluje rozwój rozmaitych użytecznych systemów bibliograficznych powiązanych z internetowymi wyszukiwarkami (por. BABIN 2010/4/211, BABIN 2012/3/102, Wikipedia). W artykule zaprezentowano nowe rozwiązanie – darmowy, bibliograficzny system Personal eLibrary bgMath, służący do gromadzenia, organizacji, przechowywania i przetwarzania naukowego piśmiennictwa, i pozwalający na łatwą obsługę najczęściej wykonywanych zadań związanych z tego typu materiałami i danymi na ich temat w trakcie pracy naukowej (badań, pisania prac, rozpraw i dysertacji, przygotowywania raportów, stron www czy dokumentacji wniosków i aplikacji).

We Francji, duża część zdygitalizowanych książek, za wyjątkiem dokumentów elektronicznych tworzonych przez francuską Bibliotekę Narodową (BNF), jest niedostępna online i przechowuje się ją na nietrwałych fizycznych nośnikach typu CD, DVD czy zewnętrzne twarde dyski. Główne powody tej sytuacji to m.in. brak jak dotąd możliwości dodawania przez inne biblioteki treści na platformę Gallica (biblioteka cyfrowa BNF) – opcja ta będzie dostępna dopiero po stworzeniu przez nie własnych, zgodnych z OAI repozytoriów, oraz bariery w postaci braku odpowiednich zasobów, wiedzy bądź pieniędzy potrzebnych do budowy takich narzędzi. Aby ułatwić francuskim bibliotekarzom wybór oprogramowania i platform technologicznych do budowy bibliotek cyfrowych, autorzy wysłali 10 oferującym takie produkty firmom i organizacjom kwestionariusz zawierający 160 pytań i prezentują wybrane wnioski z tego badania (pełne wyniki przedstawiono w wydanej w 2012 r. przez ADBS książce pn. Bibliothèques numériques: logiciels et platformes).

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.

Georeferencja zdigitalizowanych kolekcji historycznych map polega na dodawaniu do ich plików określonych danych geoprzestrzennych. Proces ten zakłada zazwyczaj nanoszenie na mapę odpowiednich punktów kontrolnych, odpowiadających konkretnej, rzeczywistej lokalizacji geograficznej, a na jego efekty ma wpływ wybór układu współrzędnych, typ transformacji i metody zmiany liczby pikseli w obrazie. Może on dać bibliotekom wymierne korzyści, m.in. w postaci poprawy efektywności wyszukiwania i wizualizacji cyfrowych zasobów kartograficznych, lepszej czytelności i rozumienia treści dawnych map, możliwości ich porównywania z innymi mapami i łatwej integracji z Google Maps, Google Earth czy powiązanymi interfejsami API, jednak ze względu na wysokie koszty i czasochłonność prac związanych z wykorzystywaniem konwencjonalnych systemów informacji geograficznej, niewielu bibliotekarzy decyduje się na ich implementację. W artykule przedstawiono dostępne na rynku, komercyjne i otwarte oprogramowanie do definiowania lokalizacji przestrzennej (QGIS, GRASS, GDAL, MapRectifier, MapWinGIS Image Georeferencer) oraz historię georeferencji online i bibliotecznych aplikacji tego typu (MapWarper i in.), a następnie zaprezentowano alternatywne rozwiązanie – bazujący na współpracy projekt online pozwalający na georeferencję obrazów map w ramach crowdsourcingu.

Analiza predykcyjna (AP) definiowana jest w tekście jako proces wykorzystujący różne techniki analizy statystycznej i modelowania w celu odkrycia powiązań, wzorców i prawidłowości w posiadanych zbiorach bieżących i historycznych danych i tworzenia na tej podstawie wnioskowań na temat przyszłości. Jej stosowanie pomaga m.in. przewidywać zmiany, a także umożliwia planowanie strategii poprawy wyników i efektywności danej organizacji i podejmowanie decyzji nt. kierunków i sposobu jej działania. Procedury AP, wraz z rozwojem technologii ułatwiających analizę danych stają się coraz bardziej popularne na całym świecie i wykorzystywane są w rozmaitych sektorach usługowych – handlu, bankowości, telekomunikacji czy transporcie, głównie do przewidywania wzorów zachowań i nawyków klientów. Wg autora mogą być one również z powodzeniem stosowane przez kierownictwo bibliotek, by na podstawie historii własnej instytucji przewidywać potencjalny wpływ trendów na jej funkcjonowanie, uzasadniać dofinansowywanie konkretnych celów czy optymalizować realizację powierzonych zadań.

Raritan Valley Community College (RVCC) – dwuletni publiczny college w North Branch, był pierwszą szkołą tego typu w Stanach Zjednoczonych, która zawarła umowę z krajową Agencją Ochrony Środowiska, zobowiązując się do wdrażania ekologicznych rozwiązań i zasad zrównoważonego rozwoju oraz redukcji tzw. węglowego śladu uczelni (sumy emisji gazów cieplarnianych powstałych w związku z zużyciem energii, wody i produkcją śmieci). Jednym z elementów tej strategii było wprowadzenie w 2009 r., systemu zarządzania drukiem, którego celem była redukcja kosztów i ograniczenie strat związanych z niepotrzebnym tworzeniem drukowanych kopii dokumentów i nadmiernym zużyciem tonerów i papieru w bibliotece college’u.

W artykule scharakteryzowano i poddano ewaluacji Google Scholar Metrics (GSM) – nowy, darmowy bibliometryczny serwis uruchomiony w kwietniu 2012 r., funkcjonujący jako dodatek do wyszukiwarki Google Scholar, omawiając m.in. możliwości tego narzędzia, w tym zakres treściowy, opcje wyszukiwania, sortowania i zestawiania cytowań, jego efektywność oraz przyjęte rozwiązania techniczne. Porównano też GSM z innymi dostępnymi na rynku produktami tego typu (SCImago, Publish or Perish) i, na podstawie kilkuset testowych wyszukiwań (próba 20 tytułów z dziedziny marketingu), oceniono jego przydatność dla badań bibliometrycznych na poziomie czasopism i oceny na tej podstawie dorobku naukowego naukowców i instytucji badawczych.

Chatboty (chatterboty) to komputerowe oprogramowanie imitujące człowieka, pozwalające poprzez tekstowy interfejs na prowadzenie dialogu w języku naturalnym. Wykorzystuje się je m.in. jako wirtualnych przewodników po serwisach internetowych lub jako interaktywne, wirtualne postacie, zastępujące żywych konsultantów lub asystentów. Aplikacje te znane są doskonale pokoleniu wychowywanemu na grach online, biblioteki chcące przyciągnąć do siebie tę grupę odbiorców mogą więc rozważyć zastosowanie chatbotów jako dodatkowych narzędzi interaktywnego kontaktu z użytkownikami. W artykule, na przykładzie pilotażowego projektu zrealizowanego na Uniwersytecie Nebraska-Lincoln (UNL), omówiono możliwości wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w bibliotecznych serwisach informacji naukowej, do udzielania odpowiedzi nt. biblioteki i jej zasobów.

Zgodnie z najnowszymi sieciowymi trendami, biblioteczne systemy OPAC wyposaża się w coraz więcej nowych, interaktywnych funkcji, wykorzystywanych na masową skalę w środowisku e-handlu. Do dodawanych do OPAC opcji należą m.in. systemy rekomendacyjne (SR) – technika pozwalająca na prezentowanie użytkownikom potencjalnie atrakcyjnych dla nich i zgodnych z ich preferencjami książek i innych zasobów bibliotecznych, pozwalając na znaczne ograniczenie czasu spędzanego na wyszukiwanie interesujących tytułów. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przedstawiono charakterystykę tej technologii, w tym główne typy i modele SR znajdujące zastosowanie w katalogach online, oraz wykorzystywane w nich techniki gromadzenia danych, a także kwestie istotne dla dalszego rozwoju tego typu aplikacji. Zreferowano też wyniki badania dotyczącego implementacji SR w OPAC brytyjskich bibliotek akademickich.